Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Sông Giôđanh”
Không có tóm lược sửa đổi |
|||
| Dòng 11: | Dòng 11: | ||
'''Sông Giôđanh''' (sông Jordan, Jordan River) được hình thành bởi sự hợp lưu của một số con sông ở phía bắc [https://www.britannica.com/place/Palestine Palestine], khởi nguồn từ núi Hẹtmôn ([https://www.britannica.com/place/Mount-Hermon núi Hermôn]) nằm ở biên giới của Lebanon và Syria.<ref>[https://www.encyclopedia.com/humanities/encyclopedias-almanacs-transcripts-and-maps/jordan-river "Sông Giôđanh"], Encyclopedia.com</ref> Xuyên qua rìa phía đông Palestine từ Bắc xuống Nam, chảy qua [[Galilê|Biển Galilê]] (Sea of Galilee) rồi đến [https://www.britannica.com/place/Dead-Sea Biển Chết].<ref name=":0">A Basic Bible Dictionary, pg. 61, <nowiki>''Canterbury Press''</nowiki>, 2004</ref> Là sông có mực nước thấp nhất thế giới với khoảng 250km thấp hơn mực nước biển trong tổng chiều dài 320km.<ref name=":1">[https://www.britannica.com/place/Jordan-River "Jordan River,"] <i>Encyclopædia Britannica</i></ref><br> | '''Sông Giôđanh''' (sông Jordan, Jordan River) được hình thành bởi sự hợp lưu của một số con sông ở phía bắc [https://www.britannica.com/place/Palestine Palestine], khởi nguồn từ núi Hẹtmôn ([https://www.britannica.com/place/Mount-Hermon núi Hermôn]) nằm ở biên giới của Lebanon và Syria.<ref>[https://www.encyclopedia.com/humanities/encyclopedias-almanacs-transcripts-and-maps/jordan-river "Sông Giôđanh"], Encyclopedia.com</ref> Xuyên qua rìa phía đông Palestine từ Bắc xuống Nam, chảy qua [[Galilê|Biển Galilê]] (Sea of Galilee) rồi đến [https://www.britannica.com/place/Dead-Sea Biển Chết].<ref name=":0">A Basic Bible Dictionary, pg. 61, <nowiki>''Canterbury Press''</nowiki>, 2004</ref> Là sông có mực nước thấp nhất thế giới với khoảng 250km thấp hơn mực nước biển trong tổng chiều dài 320km.<ref name=":1">[https://www.britannica.com/place/Jordan-River "Jordan River,"] <i>Encyclopædia Britannica</i></ref><br> | ||
Sông Giôđanh được chép trong [[Kinh Thánh Cựu Ước]] với tên tiếng Hêbơrơ là “Yarden (יַרְדֵּן)”.<ref>[https://www.studylight.org/lexicons/eng/hebrew/3383.html Strong's #3383 - יַרְדֵּן]. Study Light</ref><ref>{{Chú thích web|url=https://vi.wikisource.org/wiki/S%C3%A1ng_th%E1%BA%BF_k%C3%BD/Ch%C6%B0%C6%A1ng_13|title=Sáng Thế Ký 13:10-11|quote=Lót bèn ngước mắt lên, thấy khắp cánh đồng bằng bên sông Giôđanh (יַרְדֵּן), là nơi (trước khi Đức Giêhôva chưa phá hủy thành Sôđôm và Gômôrơ) thảy đều có nước chảy tưới khắp đến Xoa... Lót bèn chọn lấy cho mình hết cánh đồng bằng bên sông Giôđanh (יַרְדֵּן)|url-status=live}}</ref> Yarden là từ được kết hợp bởi “Yarad (יָרַד)”<ref>Strong's #3381 - יָ[https://www.studylight.org/lexicons/eng/hebrew/3381.html רַד.] Study Light</ref>nghĩa là “đi xuống”, và “Đan (דָּן)”<ref>Strong's #1835 - [https://www.studylight.org/lexicons/eng/hebrew/1835.html דָּן]. Study Light</ref> là khu vực khởi nguồn của sông,<ref>[https://www.ancient-hebrew.org/names/Jordan.htm "Sông Giôđanh"], Ancient Hebrew Research Center</ref> nên Yarden mang ý nghĩa là “chảy xuống”, “dòng suối chảy xuống nhanh”, “chảy ra từ Đan”. Còn trong [[Kinh Thánh Tân Ước]] được viết là “Iordanes (Ἰορδάνης)” theo tiếng Hy Lạp.<ref>{{Chú thích web|url=https://vi.wikisource.org/wiki/M%C3%A1c/1|title=Mác 1:5|quote=Cả xứ Giuđê và hết thảy dân sự thành Giêrusalem đều đến cùng người (Giăng Báptít), xưng tội mình và chịu người làm phép báptêm dưới sông Giôđanh (Ἰορδάνη).|url-status=live}}</ref><ref>{{Chú thích web |url=https://biblehub.com/greek/2446.htm |title=2446. Iordanés(Ἰορδάνης) |website= |publisher=Bible Hub |date= |year= |series= |isbn= |url-status=live}}</ref><br> | Sông Giôđanh được chép trong [[Kinh Thánh Cựu Ước]] với tên tiếng Hêbơrơ là “Yarden (יַרְדֵּן)”.<ref>[https://www.studylight.org/lexicons/eng/hebrew/3383.html Strong's #3383 - יַרְדֵּן]. Study Light</ref><ref>{{Chú thích web|url=https://vi.wikisource.org/wiki/S%C3%A1ng_th%E1%BA%BF_k%C3%BD/Ch%C6%B0%C6%A1ng_13|title=Sáng Thế Ký 13:10-11|quote=Lót bèn ngước mắt lên, thấy khắp cánh đồng bằng bên sông Giôđanh (יַרְדֵּן), là nơi (trước khi Đức Giêhôva chưa phá hủy thành Sôđôm và Gômôrơ) thảy đều có nước chảy tưới khắp đến Xoa... Lót bèn chọn lấy cho mình hết cánh đồng bằng bên sông Giôđanh (יַרְדֵּן)|url-status=live}}</ref> Yarden là từ được kết hợp bởi “Yarad (יָרַד)”<ref>Strong's #3381 - יָ[https://www.studylight.org/lexicons/eng/hebrew/3381.html רַד.] Study Light</ref> nghĩa là “đi xuống”, và “Đan (דָּן)”<ref>Strong's #1835 - [https://www.studylight.org/lexicons/eng/hebrew/1835.html דָּן]. Study Light</ref> là khu vực khởi nguồn của sông,<ref>[https://www.ancient-hebrew.org/names/Jordan.htm "Sông Giôđanh"], Ancient Hebrew Research Center</ref> nên Yarden mang ý nghĩa là “chảy xuống”, “dòng suối chảy xuống nhanh”, “chảy ra từ Đan”. Còn trong [[Kinh Thánh Tân Ước]] được viết là “Iordanes (Ἰορδάνης)” theo tiếng Hy Lạp.<ref>{{Chú thích web|url=https://vi.wikisource.org/wiki/M%C3%A1c/1|title=Mác 1:5|quote=Cả xứ Giuđê và hết thảy dân sự thành Giêrusalem đều đến cùng người (Giăng Báptít), xưng tội mình và chịu người làm phép báptêm dưới sông Giôđanh (Ἰορδάνη).|url-status=live}}</ref><ref>{{Chú thích web |url=https://biblehub.com/greek/2446.htm |title=2446. Iordanés(Ἰορδάνης) |website= |publisher=Bible Hub |date= |year= |series= |isbn= |url-status=live}}</ref><br> | ||
Sông Giôđanh là địa điểm quan trọng trong [[Kinh Thánh]]. Vào thời đại Cựu Ước, [[Giôsuê (nhân vật)|Giôsuê]] và người dân Ysơraên đã vượt qua sông Giôđanh và tiến vào xứ Canaan là vùng đất hứa. Naaman, quan tổng binh của Aram cũng đã được chữa lành bệnh phung vì đã tắm mình dưới sông Giôđanh theo lời của [[Êlisê]].<ref>{{Chú thích web|url=https://vi.wikisource.org/wiki/II_C%C3%A1c_Vua/Ch%C6%B0%C6%A1ng_5|title=II Các Vua 5:1-27 |quote=Naaman, quan tổng binh của vua Syri... người nầy vốn mạnh mẽ và bạo dạn, song bị bịnh phung... Êlisê sai một sứ giả nói với người rằng: Hãy đi tắm mình bảy lần dưới sông Giôđanh... Người bèn xuống sông Giôđanh, và tắm mình bảy lần, theo như lời truyền của người Đức Chúa Trời. Người liền được sạch, và thịt người trở nên như trước, giống như thịt của một đứa con nít nhỏ. |url-status=live}}</ref> Vào thời đại Tân Ước, [[Đức Chúa Jêsus Christ|Đức Chúa Jêsus]] đã truyền bá [[Tin Lành Nước Thiên Đàng]] sau khi chịu [[Phép Báptêm (phép rửa)|phép Báptêm]] tại sông Giôđanh bởi [[Giăng Báptít]]. | Sông Giôđanh là địa điểm quan trọng trong [[Kinh Thánh]]. Vào thời đại Cựu Ước, [[Giôsuê (nhân vật)|Giôsuê]] và người dân Ysơraên đã vượt qua sông Giôđanh và tiến vào xứ Canaan là vùng đất hứa. Naaman, quan tổng binh của Aram cũng đã được chữa lành bệnh phung vì đã tắm mình dưới sông Giôđanh theo lời của [[Êlisê]].<ref>{{Chú thích web|url=https://vi.wikisource.org/wiki/II_C%C3%A1c_Vua/Ch%C6%B0%C6%A1ng_5|title=II Các Vua 5:1-27 |quote=Naaman, quan tổng binh của vua Syri... người nầy vốn mạnh mẽ và bạo dạn, song bị bịnh phung... Êlisê sai một sứ giả nói với người rằng: Hãy đi tắm mình bảy lần dưới sông Giôđanh... Người bèn xuống sông Giôđanh, và tắm mình bảy lần, theo như lời truyền của người Đức Chúa Trời. Người liền được sạch, và thịt người trở nên như trước, giống như thịt của một đứa con nít nhỏ. |url-status=live}}</ref> Vào thời đại Tân Ước, [[Đức Chúa Jêsus Christ|Đức Chúa Jêsus]] đã truyền bá [[Tin Lành Nước Thiên Đàng]] sau khi chịu [[Phép Báptêm (phép rửa)|phép Báptêm]] tại sông Giôđanh bởi [[Giăng Báptít]]. | ||
| Dòng 21: | Dòng 21: | ||
[[File:River Jordan near it's springs near DAN.jpg|thumb | 315px |Sông Giôđanh vào tháng 1. Nước sông chảy tràn nhiều từ mùa thu đến mùa xuân, là thời điểm mùa mưa.]] | [[File:River Jordan near it's springs near DAN.jpg|thumb | 315px |Sông Giôđanh vào tháng 1. Nước sông chảy tràn nhiều từ mùa thu đến mùa xuân, là thời điểm mùa mưa.]] | ||
Sông Giôđanh có cả mùa đông và mùa hè. '''Núi Hẹtmôn''' ở phía bắc là nơi khởi nguồn chính, và là đỉnh núi cao nhất của [https://www.britannica.com/place/Anti-Lebanon-Mountains dãy núi Anti-Lebanon], nằm ở biên giới giữa Liban và Syria, có độ cao 2814m so với mực nước biển và địa thế hiểm trở. Đỉnh núi được bao phủ bởi tuyết vạn năm nên được mệnh danh là “núi bạc đầu”, “núi tuyết (Mountain of Snow)”. Nước tan ra và chảy xuống từ đây chính là nguồn của sông Giôđanh.<br> | Sông Giôđanh có cả mùa đông và mùa hè. '''Núi Hẹtmôn''' ở phía bắc là nơi khởi nguồn chính, và là đỉnh núi cao nhất của [https://www.britannica.com/place/Anti-Lebanon-Mountains dãy núi Anti-Lebanon], nằm ở biên giới giữa Liban và Syria, có độ cao 2814m so với mực nước biển và địa thế hiểm trở. Đỉnh núi được bao phủ bởi tuyết vạn năm nên được mệnh danh là “núi bạc đầu”, “núi tuyết (Mountain of Snow)”. Nước tan ra và chảy xuống từ đây chính là nguồn của sông Giôđanh.<br> | ||
Nhiều sông bắt nguồn từ núi Hẹtmôn hợp lưu vào sông Giôđanh từ hồ Hula ở phía nam. Hồ Hula là vùng đầm lầy được tạo thành bởi hồ nước cạn và vùng đất ẩm ướt.<ref>[https://www.britannica.com/place/Hula-Valley "Hula Valley,"] <i>Encyclopædia Britannica</i></ref> Mùa hè thì nóng và khô, còn mùa đông thì nằm trong vùng [https://www.britannica.com/science/Mediterranean-climate khí hậu Địa Trung Hải] ấm áp và ẩm ướt, nhưng vì được bao quanh bởi các dãy núi nên có sự chênh lệch lớn về nhiệt độ tùy theo mùa và ngày.<br> | |||
Sông Giôđanh chảy về phía nam từ hồ Hula, rồi được nhập vào phía bắc của biển Galilê là điểm giao nhau ở giữa. '''Biển Galilê''' nằm cách hồ Hula 16km về phía nam, có mực nước thấp hơn mực nước biển khoảng 212m.<ref>[https://www.jewishencyclopedia.com/articles/6475-galilee Galilee "Biển Galilê"], Jewish Encyclopedia</ref> Lưu vực sông Giôđanh từ hồ Galilê đến Biển Chết có khí hậu ôn hòa quanh năm. “Vùng hạ lưu sông Giôđanh”<ref>Thung lũng Jordan hẹp và sâu với tổng chiều dài khoảng 120km, chiều rộng trung bình 9,6km và chiều rộng tối đa 24km.</ref> là đoạn chiếm phần lớn “thung lũng Jordan”, do sự chênh lệch về mực nước hạ thấp giữa biển Galilê và Biển Chết (hơn 200m), nên có nhiều thác nước nhỏ và dòng chảy xiết do độ dốc lớn. Sông Giôđanh có tổng chiều rộng hẹp và đáy sông cạn nên tàu thuyền không thể qua lại, nước sông thường xuyên dâng tràn lên vào mùa mưa.<ref name=":0" /><br>Khi sông Giôđanh chảy vào Biển Chết thì dừng lại. Biển Chết nằm ở độ sâu 392m dưới mực nước biển, vì vậy nước sông không có chỗ thoát ra nữa.<ref>The Red Sea, The Formation, Morphology, Oceanography and Environment of a Young Ocean Basin, Springer Berlin Heidelberg, April 2, 2015</ref> Xung quanh Biển Chết là khí hậu sa mạc nóng và khô hạn quanh năm. | Sông Giôđanh chảy về phía nam từ hồ Hula, rồi được nhập vào phía bắc của biển Galilê là điểm giao nhau ở giữa. '''Biển Galilê''' nằm cách hồ Hula 16km về phía nam, có mực nước thấp hơn mực nước biển khoảng 212m.<ref>[https://www.jewishencyclopedia.com/articles/6475-galilee Galilee "Biển Galilê"], Jewish Encyclopedia</ref> Lưu vực sông Giôđanh từ hồ Galilê đến Biển Chết có khí hậu ôn hòa quanh năm. “Vùng hạ lưu sông Giôđanh”<ref>Thung lũng Jordan hẹp và sâu với tổng chiều dài khoảng 120km, chiều rộng trung bình 9,6km và chiều rộng tối đa 24km.</ref> là đoạn chiếm phần lớn “thung lũng Jordan”, do sự chênh lệch về mực nước hạ thấp giữa biển Galilê và Biển Chết (hơn 200m), nên có nhiều thác nước nhỏ và dòng chảy xiết do độ dốc lớn. Sông Giôđanh có tổng chiều rộng hẹp và đáy sông cạn nên tàu thuyền không thể qua lại, nước sông thường xuyên dâng tràn lên vào mùa mưa.<ref name=":0" /><br>Khi sông Giôđanh chảy vào Biển Chết thì dừng lại. Biển Chết nằm ở độ sâu 392m dưới mực nước biển, vì vậy nước sông không có chỗ thoát ra nữa.<ref>The Red Sea, The Formation, Morphology, Oceanography and Environment of a Young Ocean Basin, Springer Berlin Heidelberg, April 2, 2015</ref> Xung quanh Biển Chết là khí hậu sa mạc nóng và khô hạn quanh năm. | ||
| Dòng 27: | Dòng 27: | ||
===Thời đại Cựu Ước=== | ===Thời đại Cựu Ước=== | ||
*'''Đi qua sông Giôđanh và tiến vào xứ Canaan''' | *'''Đi qua sông Giôđanh và tiến vào xứ Canaan''' | ||
[[File:Benjamin West - Joshua passing the River Jordan with the Ark of the Covenant - Google Art Project.jpg|thumb|315px|Dân Ysơraên vượt qua sông Giôđanh cùng với hòm giao ước. <br> Tác phẩm của Benjamin West - họa sĩ lịch sử ở Mỹ vào thế kỷ 18-19.]] | [[File:Benjamin West - Joshua passing the River Jordan with the Ark of the Covenant - Google Art Project.jpg|thumb|315px|Dân Ysơraên vượt qua sông Giôđanh cùng với hòm giao ước. <br>Tác phẩm của Benjamin West - họa sĩ lịch sử ở Mỹ vào thế kỷ 18-19.]] | ||
Khoảng 3500 năm trước, người dân Ysơraên ra khỏi xứ Êdíptô bởi sự dẫn dắt của [[Môise]] và bắt đầu hành trình hướng đến vùng đất hứa [[Canaan]]. Vào lúc kết thúc [[Cuộc sống đồng vắng|40 năm cuộc sống đồng vắng,]] sau khi Môise qua đời tại xứ Môáp, [[Đức Chúa Trời]] đã lập [[Giôsuê (nhân vật)|Giôsuê]] làm người lãnh đạo mới. Và Ngài phán lệnh cho Giôsuê dẫn dắt người dân đi qua sông Giôđanh để tiến vào xứ Canaan.<ref>{{Chú thích web|url=https://vi.wikisource.org/wiki/Gi%C3%B4-su%C3%AA/Ch%C6%B0%C6%A1ng_1|title=Giôsuê 1:1-2|quote=Sau khi Môise, tôi tớ của Đức Giêhôva, qua đời, Đức Giêhôva phán cùng Giôsuê, con trai của Nun, tôi tớ của Môise, mà rằng: Môise, tôi tớ ta, đã chết; bây giờ ngươi và cả dân sự nầy hãy đứng dậy đi qua sông Giôđanh, đặng vào xứ mà ta ban cho dân Ysơraên.|url-status=live}}</ref><br> | Khoảng 3500 năm trước, người dân Ysơraên ra khỏi xứ Êdíptô bởi sự dẫn dắt của [[Môise]] và bắt đầu hành trình hướng đến vùng đất hứa [[Canaan]]. Vào lúc kết thúc [[Cuộc sống đồng vắng|40 năm cuộc sống đồng vắng,]] sau khi Môise qua đời tại xứ Môáp, [[Đức Chúa Trời]] đã lập [[Giôsuê (nhân vật)|Giôsuê]] làm người lãnh đạo mới. Và Ngài phán lệnh cho Giôsuê dẫn dắt người dân đi qua sông Giôđanh để tiến vào xứ Canaan.<ref>{{Chú thích web|url=https://vi.wikisource.org/wiki/Gi%C3%B4-su%C3%AA/Ch%C6%B0%C6%A1ng_1|title=Giôsuê 1:1-2|quote=Sau khi Môise, tôi tớ của Đức Giêhôva, qua đời, Đức Giêhôva phán cùng Giôsuê, con trai của Nun, tôi tớ của Môise, mà rằng: Môise, tôi tớ ta, đã chết; bây giờ ngươi và cả dân sự nầy hãy đứng dậy đi qua sông Giôđanh, đặng vào xứ mà ta ban cho dân Ysơraên.|url-status=live}}</ref><br> | ||
Khi dân Ysơraên đến trước sông Giôđanh, vì bấy giờ là thời điểm thu hoạch lúa mạch, nên nước sông Giôđanh trong trạng thái tràn lên khỏi bờ. Giôsuê tiếp nhận mạng lịnh của Đức Chúa Trời, đã không hề do dự mà ra lệnh cho người dân tiến vào sông Giôđanh. Và truyền lời của Đức Chúa Trời rằng khi chân của các thầy tế lễ khiêng [[hòm giao ước]] chạm vào nước sông, thì nước sông vốn chảy từ trên xuống sẽ bị dừng lại, rồi hãy đi qua sông Giôđanh như đi trên đất cạn. Khi lời của Đức Chúa Trời được phán ra rằng “Hãy đi qua sông Giôđanh”, người dân Ysơraên đã không một ai dao động, mà hết thảy đều đã vâng phục một cách trật tự. Quả thật, ngay khi [[thầy tế lễ]] khiêng hòm giao ước vừa bị ướt chân bởi nước sông, thì nước sông vốn chảy tràn đến tận đỉnh đồi bèn dừng lại, và nước vốn chảy từ trên xuống đã lùi xa ra dồn thành một đống. Người dân Ysơraên đã đi qua sông Giôđanh bấy giờ đã trở nên vùng đất khô.<br> | Khi dân Ysơraên đến trước sông Giôđanh, vì bấy giờ là thời điểm thu hoạch lúa mạch, nên nước sông Giôđanh trong trạng thái tràn lên khỏi bờ. Giôsuê tiếp nhận mạng lịnh của Đức Chúa Trời, đã không hề do dự mà ra lệnh cho người dân tiến vào sông Giôđanh. Và truyền lời của Đức Chúa Trời rằng khi chân của các thầy tế lễ khiêng [[hòm giao ước]] chạm vào nước sông, thì nước sông vốn chảy từ trên xuống sẽ bị dừng lại, rồi hãy đi qua sông Giôđanh như đi trên đất cạn. Khi lời của Đức Chúa Trời được phán ra rằng “Hãy đi qua sông Giôđanh”, người dân Ysơraên đã không một ai dao động, mà hết thảy đều đã vâng phục một cách trật tự. Quả thật, ngay khi [[thầy tế lễ]] khiêng hòm giao ước vừa bị ướt chân bởi nước sông, thì nước sông vốn chảy tràn đến tận đỉnh đồi bèn dừng lại, và nước vốn chảy từ trên xuống đã lùi xa ra dồn thành một đống. Người dân Ysơraên đã đi qua sông Giôđanh bấy giờ đã trở nên vùng đất khô.<br> | ||